1 kwietnia 2016 roku wszedł w życie rządowy program „Rodzina 500 plus”. Jego strategia w swoich założeniach ma wpłynąć na sytuację demograficzną w Polsce, jednak w rzeczywistości może zmienić także wiele aspektów życia gospodarczego naszego kraju, w tym m.in. wpłynąć na działalność spółek windykacyjnych.

Zgodnie z zapisami ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (oficjalna nazwa programu „Rodzina 500 plus”), środki wypłacane rodzicom nie będą wprost podlegać egzekucji. Jednak jeśli trafią przelewem na rachunek bankowy, to komornik nie będzie w stanie wyodrębnić z jakiego źródła pochodzą, a co za tym idzie ma prawo je zająć. O ile w związku z powyższym wpływ programu 500+ na windykację sądową jest trudniejszy do oszacowania, to z dużo większym przekonaniem można zakładać, że wpłynie on pozytywnie na skuteczność windykacji polubownej. Otrzymane dofinansowanie zwiększy dochód dyspozycyjny wielu rodziców, którzy będą mogli przeznaczyć go m.in. na bieżącą konsumpcję lub wykształcenie dzieci. Zapewne jednak cześć rodzin w trudnej sytuacji finansowej będzie chciała wykorzystać dodatkowe środki otrzymane od państwa również na uregulowanie swojej sytuacji finansowej poprzez spłatę zaległych zobowiązań. Według szacunków Domu Maklerskiego Michael / Ström program 500+ może pozytywnie wpłynąć na sytuację finansową ok. 15%-20% dorosłych Polaków. Statystycznie zatem podobna część posiadanych już portfeli długów może lepiej pracować.

Od kilku lat można zaobserwować w Polsce coraz częstsze wykorzystywanie przez windykatorów metod windykacji polubownej kosztem windykacji sądowej. Jednym z pierwszych podmiotów, który rozpoczął ten trend był wrocławski Kruk, który jest liderem rynku wierzytelności nieregularnych
w Polsce. Bodźcem do zmiany strategii windykacyjnej była m.in. spadająca skuteczność windykacji przez komorników z racji ich ograniczonych mocy przerobowych. Dodatkowo, przy w miarę stabilnym i pozytywnym otoczeniu makroekonomicznym, wielu dłużników z trudną sytuacją finansową, decyduje się na podpisanie ugody na spłatę ratalną i respektowanie jej warunków. Program 500+ powinien dodatkowo wzmocnić ten trend, zwiększając liczbę podpisanych ugód kosztem spadającego udziału egzekucji komorniczej. W związku ze wzrostem dochodu dyspozycyjnego wielu rodzin można spodziewać się lepszej ściągalności zaległych zobowiązań. Powinno to pozytywnie wpłynąć na wielkość odzysków realizowanych przez podmioty z branży windykacyjnej z posiadanych już przez nie pakietów wierzytelności.

Innym prawdopodobnym skutkiem wprowadzenia programu 500+ będzie wzrost cen pakietów wierzytelności detalicznych licytowanych na przetargach. Spółki windykacyjne wyceniając pakiety bazują na prognozowanych przepływach pieniężnych ze spłat dłużników. W związku z powyższym kupujący będą zakładać nieco lepszą ściągalność kupowanych długów, a co za tym idzie będą skłonni zapłacić za nie wyższą cenę. Beneficjentami takich zmian będą zatem sprzedający pakiety, wśród których największy udział mają banki.  

Rynek obrotu wierzytelnościami nieregularnymi rozwija się w Polsce od kilku lat bardzo dynamicznie. Łączna wartość nominalna wierzytelności detalicznych kupionych przez spółki windykacyjne sięgnęła w 2015 r. blisko 14 mld zł (vs. 3,5 mld zł w 2010 r.). Nakłady inwestycyjne poniesione przez windykatorów na zakupy portfeli wierzytelności detalicznych w ubiegłym roku doszły do poziomu ok. 1,8 mld zł (vs. 0,4 mld zł w 2010 r.). W ostatnich 2-3 latach widać istotny wzrost wartości transakcji sprzedaży pakietów wierzytelności hipotecznych. Warto zaznaczyć, że pozytywny wpływ ustawy na portfele hipoteczne powinien być dużo słabszy niż na detaliczne. Jest to związane z bardzo wysokimi jednostkowymi poziomami zadłużenia, natomiast sama egzekucja często prowadzona jest ze sprzedaży nieruchomości. W tym roku  Michael / Ström spodziewa się utrzymania wysokiej podaży wierzytelności nieregularnych, m.in. za sprawą wprowadzonego podatku bankowego, który będzie motywował banki do sprzedaży posiadanych nieregularnych kredytów - szczególnie tych hipotecznych. Z drugiej strony nie powinno zabraknąć chętnych do kupienia oferowanych pakietów. W ostatnim czasie w Polsce pojawiły się kolejne międzynarodowe firmy windykacyjne posiadające bardzo duże zaplecze kapitałowe do finansowania zakupów nowych pakietów. Na polski rynek weszli m.in. tacy globalni gracze jak PRA Group, Lindroff czy Hoist.

Podsumowując, można zakładać, że program 500+, wpływając zapewne na poprawę sytuacji materialnej wielu polskich rodzin, wpłynie również na wyższą ściągalność istniejących długów. Z jednej strony powinno to zwiększyć rentowność osiąganą przez windykatorów na już obsługiwanych pakietach detalicznych, z drugiej natomiast wpłynąć w pewnym stopniu na wzrost cen otrzymywanych przez sprzedających pakiety (głównie banki) w nowych przetargach. Najbliższe kwartały mogą być bardzo interesujące na rynku obrotu wierzytelnościami, nie tylko ze względu na spodziewany wpływ programu 500+, ale również ze względu na wprowadzenie podatku bankowego oraz trwającą konsolidację rynku po stronie spółek windykacyjnych.

 

Jarosław Sojka
Manager Transakcji
Michael / Ström Dom Maklerski