Emisja obligacji stanowi alternatywny wobec kredytu bankowego sposób na pozyskanie dłużnego kapitału dla przedsiębiorstwa. Może być przeprowadzona przez ofertę publiczną lub ofertę niepubliczną.

Oferta publiczna

Ofertą publiczną jest udostępnianie, więcej niż 149 osobom lub nieoznaczonemu adresatowi, w dowolnej formie i w dowolny sposób, informacji o emitowanych obligacjach i warunkach dotyczących ich nabycia, stanowiących dostateczną podstawę do podjęcia decyzji o odpłatnym nabyciu tych papierów wartościowych. W jej realizacji mają zastosowanie przepisy ustawy o obligacjach oraz ustawy o  ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych.

Poza pewnymi wyjątkami oferta publiczna wymaga sporządzenia prospektu emisyjnego i zatwierdzenia go przez Komisję Nadzoru Finansowego, a następnie udostępnienia do publicznej wiadomości. Komisja wydaje decyzję w terminie 20 dni roboczych, a w przypadku emitenta, którego inne papiery wartościowe były przedmiotem oferty publicznej lub są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym - w terminie 10 dni roboczych. W praktyce proces zatwierdzenia może trwać dłużej, nawet kilka miesięcy, bowiem bieg terminu na wydanie decyzji zatwierdzającej liczony jest od dnia złożenia dokumentacji, która nie budzi zastrzeżeń Urzędu.

Nie jest wymagane udostępnianie do wiadomości publicznej prospektu emisyjnego, pod warunkiem, że oferta:

- jest kierowana wyłącznie do inwestorów profesjonalnych lub
- jest kierowana wyłącznie do inwestorów, z których każdy nabywa obligacje o wartości równoważnej co najmniej 100.000 euro, lub
- dotyczy obligacji, których jednostkowa wartość nominalna wynosi nie mniej niż równowartość 100.000 euro, lub
- dotyczy obligacji, z których emisji zakładane wpływy brutto emitenta nie przekroczą równowartości 100.000 euro, i wraz z emisjami w okresie poprzednich 12 miesięcy nie osiągną lub nie przekroczą tej kwoty.

Jeżeli łączna wartość emisji w okresie 12 miesięcy stanowi mniej niż 2.500.000 euro emitent sporządza memorandum informacyjne. Jest to dokument pod wieloma względami podobny do prospektu emisyjnego, jednak jego zawartość jest mniejsza. Nie podlega on obowiązkowi zatwierdzenia przez Komisję Nadzoru Finansowego, tylko upublicznienia.

Prospekt emisyjny i memorandum informacyjne są publicznymi dokumentami informacyjnymi. Na podstawie zawartych w nich informacji o ofercie, emitencie i oferowanych papierach wartościowych inwestorzy podejmują decyzje o zakupie obligacji.

Przeprowadzenie oferty publicznej wymaga zawarcia umowy z domem maklerskim działającym jako Oferujący (usługa maklerska – oferowanie instrumentów finansowych). Przygotowuje on i obsługuje proces emisji, a także koordynuje pracę innych podmiotów uczestniczących w tym procesie, takich jak najczęściej: firma doradcza, kancelaria prawna, audytor czy agencja reklamowa. Za pośrednictwem Oferującego emitent przekazuje prospekt emisyjny lub memorandum informacyjne do Komisji Nadzoru Finansowego celem zatwierdzenia. Oferujący przyjmuje zapisy na obligacje samodzielnie, a także może utworzyć konsorcjum dystrybucyjne składające się z innych domów maklerskich.

Termin do zapisywania się na obligacje nie może być dłuższy niż 3 miesiące. Przyjęcie oferty następuje, gdy osoba nabywająca obligacje złoży odpowiednie oświadczenie woli oraz dokona wpłaty na wskazany rachunek subskrypcyjny. W terminie 2 tygodni od zakończenia zapisów lub upływu terminu na przyjęcie propozycji nabycia emitent winien dokonać przydziału obligacji.

Oferta publiczna może wymagać też odpowiedniej promocji. Specjaliści od public relations pomagają w budowaniu pozytywnego wizerunku spółki wśród inwestorów, co zwiększa szansę na osiągnięcie sukcesu uplasowania obligacji. Zatrudnienie agencji public relations jest w szczególności wskazane w przypadku dużych ofert.

Przed rozpoczęciem oferty publicznej emitent jest zobowiązany zawrzeć umowę z Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych w sprawie rejestracji oferowanych papierów wartościowych, która oznacza ich dematerializację.

Oferując obligacje publicznie emitent ma szansę dotrzeć do szerokiego grona inwestorów i w efekcie pozyskać znaczące środki. Na tego rodzaju ofertę decydują się większe przedsiębiorstwa poszukujące dużych kapitałów. Jednak organizacja takiej oferty wiąże się z wyższymi kosztami, dużymi nakładami pracy, większymi formalnościami i stosunkowo długim czasem jej organizacji. Ze względu na jej publiczny charakter dostęp do informacji o sytuacji gospodarczej emitenta ma nieograniczona liczba osób, w tym konkurencja.

Oferta niepubliczna

Zdecydowanie prostsza, szybsza i tańsza w realizacji jest oferta niepubliczna, nazywana też „ofertą prywatną”. Polega ona na proponowaniu nabycia obligacji do najwyżej 149 imiennie wskazanych osób. Nie może być więc promowana w środkach masowego przekazu.

Oferta niepubliczna jest prowadzona na podstawie ustawy o obligacjach. Emitent sporządza propozycję nabycia, którą wraz z warunkami emisji udostępnia osobom, do których kieruje ofertę. Pośredniczenie w oferowaniu papierów wartościowych w trybie oferty niepublicznej również podlega przepisom ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Stąd podmiot wykonujący takie czynności winien posiadać zezwolenie na prowadzenie działalności maklerskiej w zakresie oferowania instrumentów finansowych.

Jeżeli emitent prowadzi działalność dłużej niż rok winien przedstawić sprawozdanie finansowe sporządzone na dzień bilansowy przypadający nie wcześniej niż 15 miesięcy przed datą udostępnienia propozycji nabycia obligacji wraz z opinią biegłego rewidenta.

Termin na przyjęcie propozycji nabycia wynosi 3 tygodnie od dnia jej otrzymania lecz emitent może określić również inny termin. Jeżeli emitent postanowi o emisji obligacji niemających formy dokumentu wówczas winny być one zarejestrowane na rachunku prowadzonym przez uprawniony podmiot, którym może być dom maklerski, bank, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych albo zagraniczna firma inwestycyjna. Rejestracja obligacji oznacza ich dematerializację. Podmiot prowadzący rejestr posiadaczy obligacji zapewnia również obsługę wypłaty świadczeń związanych z obligacjami – odsetek i ich wykupu.

Oferta niepubliczna nie wymaga tak dużych nakładów pracy, czasu i kosztów jak oferta publiczna. Liczba osób, do których może być skierowana pozwala na zebranie wystarczającej kwoty dla sfinansowania potrzeb kapitałowych przedsiębiorstw najczęściej z sektora MŚP. Tego rodzaju oferty przeważają na polskim rynku.

Łukasz Podsiadło
ekspert
Michael / Ström Domu Maklerskiego